Zabytkowa Kopalnia Ignacy: posłuchasz tu przemysłowych historii. Zachwycisz się zielonym Górnym Śląskiem. Na wystawie „Wiek Pary” poznasz maszynę, która zapoczątkowała erę przemysłową i zmieniła oblicze Europy. Tu na własne oczy zobaczysz, jak działa silnik parowy.
Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach: na torach postojowych gromadzone są unikatowe lokomotywy i wagony. Na szlaku spotkać można m.in. parowóz Las-49 czy spalinową lokomotywę Lxd2.
Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy: położony w przepięknym parku krajobrazowym umożliwia wypoczynek w wyjątkowej atmosferze oraz otoczeniu niezwykłej architektury.
Osiedle patronackie kopalni „Dębieńsko” (Familoki): to jedna z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych kolonii tego typu. Zostało ono zaprojektowane tak, by tworzyć przemyślaną całość, choć każdy familok wchodzących w jego skład jest inny.
Industrialna Pętla Terenowa w Rybniku - Niewiadomiu: poprowadzona pętlą trasa odkrywa przed zwiedzającymi industrialne dziedzictwo Rybnika zapisane w miejscach i budynkach znajdujących się pośród leśnych kompleksów dzielnicy Niewiadom.
Zapora czołowa zbiornika wodnego Elektrowni Rybnik: tama powstała w 1972 roku jako część infrastruktury hydrotechnicznej Elektrowni Rybnik. Dzięki spiętrzeniu wód rzeki Rudy został utworzony sztuczny zbiornik wodny zwany Zalewem Rybnickim o pojemności ok. 22 mln m3 i długości ok. 7 km.
Kolonia Emma w Radlinie: Zespół unikalnych na ziemi wodzisławsko-rybnickiej budynków wczesnego modernizmu niemieckiego, stanowiącego tzw. "osiedle-ogród", czyli jednolitą koncepcję urbanistyczną dla robotników przemysłowych przełomu XIX i XX wieku.
Hałda Szarlota w Rydułtowach: to największa w Europie hałda stożkowa – zajmuje 37 hektarów. Obecnie Hałda Szarlota ma 134 metry wysokości liczonej od podstawy do czubka stożka. Dziś hałda już nie rośnie. Zatrzymała się na wysokości 407 m n.p.m.
Gichta huty „Waleska” w Palowicach: ceglana wieża wyciągowa działającej tutaj w pierwszej połowie XIX wieku huty „Waleska”. Budowla powstała w latach 30. XIX wieku na rzucie zbliżonym do kwadratu. Liczy 15 m wysokości, rozmiar wnętrza wynosi 610 na 775 cm.
Dysponując samochodem można jednego dnia odwiedzić trzy obiekty Szlaku Zabytków Techniki znajdujące się w granicach Krainy Górnej Odry: Zabytkową Kopalnię Ignacy w Rybniku, Zabytkową Stację Kolei Wąskotorowej w Rudach oraz Familoki w Czerwionce-Leszczynach, czyli osiedle patronackie kopalni „Dębieńsko”. Wszystkie te obiekty położone są wobec siebie w odległości 30 minut jazdy samochodem.
To najlepsza przestrzeń publiczna przy obiekcie zabytkowym w Polsce. Znajduje się na terenie dawnej kopalni węgla kamiennego Hoym, którą założono już w 1792 roku. Przez 216 lat w tym miejscu wydobywano czarne złoto. Dziś już nie fedrujemy, ale tworzymy miejsce mądrej rozrywki i odpoczynku. Dziś posłuchasz tu przemysłowych historii. Zachwycisz się zielonym Górnym Śląskiem. Na wystawie „Wiek Pary” poznasz maszynę, która zapoczątkowała erę przemysłową i zmieniła oblicze Europy. Tu na własne oczy zobaczysz, jak działa silnik parowy. Poczujesz radość ze swobodnego eksperymentowania w małym centrum nauki – SOWA. Odpoczniesz na industrialnym placu zabaw.
Stacja w Rudach tętni życiem. Zabytkowe budynki, w tym ponad stuletnia hala lokomotywowni, są sukcesywnie odrestaurowywane. Na torach postojowych gromadzone są unikatowe lokomotywy i wagony. Na szlaku spotkać można m.in. parowóz Las-49 czy spalinową lokomotywę Lxd2. Uczestnicy wycieczki wybiorą się kursem turystycznym na trasie Rudy-Stanica-Rudy (w trakcji spalinowej). Podczas przejazdu można podziwiać Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Rud Wielkich. Na stacji można skorzystać także z wielu innych atrakcji, takich jak przejażdżki drezynami, zwiedzanie z przewodnikiem lokomotywowni oraz kuźni kowalskiej, czy odwiedzenie muzeum kolejowego i śląskiej izby.
Będąc w Rudach warto odwiedzić również Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy. Położony w przepięknym parku krajobrazowym umożliwia wypoczynek w wyjątkowej atmosferze oraz otoczeniu niezwykłej architektury. Możliwe jest również zwiedzanie kompleksu, w tym „Skarbca Cysterskiego” oraz wystaw stałych, m.in. „Pisanki z całego świata”, czy wystawa poświęcona pamięci rodziny książąt von Ratibor und Corvey.
Jedna z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych kolonii tego typu. Zostało ono zaprojektowane tak, by tworzyć przemyślaną całość, choć każdy familok wchodzących w jego skład jest inny. Obejmujące ulice Szkolną, Wolności, Słowackiego, Hallera, Kombatantów i Mickiewicza zajmuje obszar 15 ha i jest tym samym największym zachowanym obszarem familoków na Śląsku, wpisanym do rejestru zabytków w 1995r. Osiedle tworzą 84 jedno – i dwukondygnacyjne budynki, murowane z czerwonej cegły z elementami ornamentów z białej cegły glazurowanej, elementami „muru pruskiego”, fragmentami gładkich piaskowych tynków i innymi zdobieniami elewacji. Domy wyróżniają się ciekawymi detalami dekoracyjnymi: glazurowaniem, deskowaniem, murem pruskim, a także dachem mansardowym czy charakterystycznym wolim oczkiem w dachu.
Oprócz Zabytkowej Kopalni Ignacy ziemia rybnicka kryje wiele innych industrialnych perełek, które tylko czekają na to, by zostać odkryte. Wśród nich szczególnie warte odwiedzenia są:
Poprowadzona pętlą trasa odkrywa przed zwiedzającymi industrialne dziedzictwo Rybnika zapisane w miejscach i budynkach znajdujących się pośród leśnych kompleksów dzielnicy Niewiadom. Pozwala przenieść się w czasy świetności przemysłowej dzielnicy i ocalić od zapomnienia dzieje nieistniejącej już kopalni „Szczęście Beaty”. Na szlaku znajdziemy wiele miejsc z interesującą historią, które odegrały ważną rolę w rozwoju dzielnicy. Z krótkimi opisami najciekawszych miejsc można zapoznać się dzięki informacjom znajdującym się na rozmieszczonych wzdłuż trasy pulpitach. Trasa pętli liczy 5,4 km, czas jej przejazdu rowerem szacowany jest na ok. 25 minut. Przejście piesze zajmie spacerowiczom ok. 75 minut.
Zapora czołowa (tama) powstała w 1972 roku jako część infrastruktury hydrotechnicznej Elektrowni Rybnik. Dzięki spiętrzeniu wód rzeki Rudy został utworzony sztuczny zbiornik wodny zwany Zalewem Rybnickim o pojemności ok. 22 mln m3 i długości ok. 7 km. Zalew stanowi popularne miejsce wypoczynku dla lokalnej społeczności i mieszkańców regionu. Wokół zbiornika zlokalizowane są także wielokilometrowe i bardzo popularne ścieżki rowerowe. Zalew ze względu na swoje położenie, na skraju Parku Krajobrazowego – Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich jest też enklawą dla wielu gatunków ptaków.
Zespół unikalnych na ziemi wodzisławsko-rybnickiej budynków wczesnego modernizmu niemieckiego, stanowiącego tzw. „osiedle-ogród”, czyli jednolitą koncepcję urbanistyczną dla robotników przemysłowych przełomu XIX i XX wieku. Architektami Kolonii Emma w Radlinie byli Alexander Becher, William Mueller, a w późniejszym czasie również Hans Poelzig, którego śmiałych wizji, niestety, nie zrealizowano. Pierwsze budynki powstały już w 1897 roku i były przeznaczone dla urzędników pracujących na Kopalni „Emma”, dziś „Marcel”. Stoją one wzdłuż dzisiejszej ul. Korfantego, wówczas Keiser-Wilchelmstrasse. Drugi etap budowy to lata 1910-13. Powstał wówczas zespół budowli szkolnych wraz z częścią mieszkalną. Zabudowa nawiązywała do idei osiedla-ogrodu, zaś architektonicznie budowle te przypominały domy typu „cottage”. Do dziś Kolonia Emma przetrwała w praktycznie niezmienionym kształcie urbanistycznym.
Ponadto warto będąc w Radlinie wybrać się na spacer „Szlakiem Emmy i Marcela”, ścieżką edukacyjną poprowadzoną wzdłuż miejsc związanych z historią górnictwa. To kolebka przemysłu węglowego ziemi rybnickiej, która kryje w sobie mnóstwo ciekawych i zapomnianych miejsc i historii.
Hałda w Rydułtowych od ponad wieku stanowi dominujący element krajobrazu, lecz dopiero w 2007 roku została ochrzczona imieniem Szarlota. To największa w Europie hałda stożkowa – zajmuje 37 hektarów. Nie powstałaby gdyby nie znajdująca się u jej podstawy kopalnia Rydułtowy. To właśnie odpady pochodzące z jej 200 lat działalności – przede wszystkim skały płonne oraz drobne frakcje węgla kamiennego, posłużyły do usypania dwóch stożków. Pierwszy został wyrównany i przez to zmniejszony. Drugi, większy pozostał niezmieniony i góruje nad miastem. Obecnie Hałda Szarlota ma 134 metry wysokości liczonej od podstawy do czubka stożka. Dziś hałda już nie rośnie. Zatrzymała się na wysokości 407 m n.p.m. Wstęp na sztuczne wzniesienie jest zabroniony z uwagi na trujące opary, które wciąż się z niej wydobywają.
Korzystając z gęstej sieci rybnickich ścieżek rowerowych można pokusić się o wyprawę wiodącą w przeważającej większości przez leśne tereny Parku Krajobrazowego – Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, by dotrzeć do odległych o 30 km Palowic (ok 2h jazdy rowerem wyruszając spod Zabytkowej Kopalni Ignacy). Znajduje się tam urokliwe „Pojezierze palowickie”, gdzie pośród walorów przyrodniczych zachował się również obiekt będący świadectwem industrialnej przeszłości tej okolicy.
Kilka kilometrów na północ od centrum Żor, w lesie, nad stawem Gichta, stoi ceglana wieża wyciągowa działającej tutaj w pierwszej połowie XIX wieku huty „Waleska”. Wieża, zwana gichtą, służyła do wyciągania za pomocą ręcznego dźwigu wsadu – czyli darniowej rudy żelaza, węgla drzewnego i topników – na sporą wysokość, aby zasypać nim zbudowany w pobliżu cylindryczny wielki piec. Budowla powstała w latach 30. XIX wieku na rzucie zbliżonym do kwadratu. Liczy 15 m wysokości, rozmiar wnętrza wynosi 610 na 775 cm. Mury mają prawie metr grubości.